Pastor Chester Swart vs. Son

SUMMARY

The headline to the story in dispute read, ‘n Kerkgeveg – lede baklei voor hof oor pastoor (published on 29 June 2016); Pastoor oor geld gelooi – Sy gemeente vra oor luukse lewe (June 30); and, Leraar ‘wil skik’ (August 22).

This ruling by Press Ombud Johan Retief was based on the Press Code that was in effect before 30 September 2022.

 

The first article reported on a “gang fight” by church members at the magistrate’s court in Worcester after Pastor Chester Swart took some leaders to court for harassment. These leaders reportedly believed that Swart had stolen approximately R700 000 from the church and decided to lay a charge of fraud against him. The second story was about Swart’s alleged life of luxury, while the church had to meet in a tent (after four years of offerings and donations). The third story reported allegations that Swart suddenly wanted to settle a matter out of court, after learning that members of his congregation would testify against him.

Swart complained that various statements in these stories were false and that the reportage had negatively impacted on his reputation, privacy and dignity.

Retief called an informal meeting between him and the parties, after which he directed Son to apologise to:

• Swart for alleging that:
  • he had gone abroad with the church’s money, without citing a single source in this regard;
  • Carmen Valla was his “love”, without any verification;
  • he was willing to settle outside court, without reporting that this statement came from his opposition’s attorney; and
• Elton Shortles, Swart’s attorney, for not giving him an opportunity to respond to the allegation that he had been ill-prepared for the court case.

The newspaper was also reprimanded because the journalist did not get comment from Swart regarding the first story.

Large parts of the complaint were dismissed. These included the complaint about the second article, as well as some parts of the complaint about the third story.

 

THE RULING ITSELF

This ruling is based on the written submissions of Pastor Chester Swart and those of Neil Scott, news editor of the Son newspaper, as well as on an informal meeting held at Worcester on 13 September 2016. Present at the meeting were Swart, his attorney, Elton Shortles, and, representing the newspaper, Scott and the journalist Bohemia Hoffmeester. Several witnesses were also present.

Swart is complaining about the following stories in Son:

·         ? Kerkgeveg – lede baklei voor hof oor pastoor (published on 29 June 2016);

·         Pastoor oor geld gelooi – Sy gemeente vra oor luukse lewe (30 June 2016); and

·         Leraar ‘wil skik’ (22 August 2016).

Complaint

Swart complains that various statements in these stories were false (details below).

He argues that the reportage has negatively impacted on his reputation, privacy and dignity, and that this has led to the withdrawal of invitations to preach outside the country (which has adversely affected his income).

Although he did not complain about not having had the proper opportunity to comment, this matter did come up at the meeting – and will be addressed below.

The texts

The stories were written by Hoffmeester.

The first article reported on a “gang fight” by church members at the magistrate’s court in Worcester after the pastor (Swart) took some leaders to court for harassment. These leaders reportedly believed that Swart stole approximately R700 000 from the church, and decided to lay a charge of fraud against him.

Hoffmeester wrote that all hell broke loose outside the court building – Swart’s love-of-his-life, Carmen Valla, reportedly grabbed his ex-girlfriend’s (Lauren Minnaar’s) hair and started to hit her. Church members had to separate the two women.

The second story was about Swart’s life of luxury, while the church had to meet in a tent (after four years of offerings and donations).

The church’s treasurers, Sara Arries and Jerome George, reportedly said they found it strange that Swart could own a BMW and a VW Golf 6. The pastor allegedly also planned to buy a house for his mother. They were quoted as saying that thousands of rands were paid over into Swart’s personal account, while also claiming that R200 000 in cash went missing from the church’s safe.

The third story reported allegations that the controversial pastor of the Fountain of Life Ministries (Swart) all of a sudden wanted to settle a matter out of court, after learning that members of his congregation would testify against him.

Lawyers were reportedly approached after some church members accused Swart of having stolen the church’s money and he took them to court for harassment.

The arguments

Story published on 29 June 2016

Statement in dispute	Complaint	Son’s response
“Dié leiers glo vas Swart het sowat R700 000 van die kerk se geld gesteel en nou soek hulle antwoorde.”	He did not steal any money. The people making this allegation are Jerome George, Frederick Titus, Isaac du Plessis, Bariscerf September and Derrick Amsterdam – the very people against whom he has obtained a court order to stop them from harassing him.	More than one church member made this allegation. Also, the story did not state this as fact, but only that some members believed it to be the case. Swart did not want to respond to the reporter’s questions on this allegation.
“Sara Arries, die kerk se tesourier…”	Arries is not the church treasurer – she only assisted George with the counting and banking of money.	Arries confirmed that she was church treasurer at the time.
“Maar voordat hulle (George et al) antwoorde uit Swart kon kry, wat glo met van die geld oorsee is, het hy dringend aansoek om interdik gedoen.”	Everything was paid for by people in the USA. Also, his interdict against the five was not brought because of money issues, but because they had threatened to stop him from preaching in his church.	Swart chose not to respond to the newspaper on this issue.
“Arries sê hulle is tans 50 lede wat weggebreek het van die kerk af.”	It is not true that fifty people have left his church.	This statement was made by members (or ex-members) who later held prayer meetings at their homes.
“Arries sê: Hy wou nooit oor geld praat nie. As jy net jou mond oopgemaak het oor geld, moes jy sy kerk verlaat het.”	This is untrue.	This statement was made by church members – and again Swart opted not to respond to the newspaper.
“Landdros Idev Viljoen het toe ? tydelike hofbevel aan Swart toegestaan en die leiers gevra om hom nie te teister nie.”	Hoffmeester was present when this order was issued – still, she published lies.	The article was not intended to harass Swart, and the interviews were done before the court order was granted. Swart was central to this fight, which happened in public.
“Swart se liefde, Carmen Valla, wat ook sy persoonlike assistent is, het sy eks-girlfriend aan die hare gegryp en begin slaan.”	He and Valla had a professional working relationship. Also, Valla was assaulted by Minnaar. The reporter witnessed the “fight”, but still she reported lies. A video clip of this incident on YouTube shows that what was captured on the video was not the same as the contents of the story.	Swart did comment on this allegation, and this was reported. Video footage shows how Valla grabbed Minnaar by the hair. Due to space constraints this incident could not be described in full, so Son uploaded the video for people to see for themselves – “so why would we shoot ourselves in the foot by deliberately printing false information[?]”.
“Die eksmeisie (Minnaar) se pa, wat ? polisieman is, het teen daardie tyd ook by die hof aangekom.”	This policeman, Lionel Minnaar, was already present and, in fact, had provoked the fight.	As the reporter left the court she saw the man arrive in a white car.
“Een van die kerkleiers…sê pastoor Swart het met drie meisies op dieselfde tyd uitgegaan. Twee van hierdie meisies, wat ook by die hof was…het dit self aan Son bevestig.”	This is untrue.	The story included Swart’s response to this allegation.

Story published on 30 June 2016

Statement in dispute	Complaint	Son’s response
“[Swart] lewe in luxury nadat hy na bewering die kerk se geldkoffers leeg gesteel het.”	Swart denies this allegation, saying that he neither counted nor banked church money.	Swart refused to comment to the newspaper.
“Ná vier jaar se tiende-offerhanders…”	The church was established in January 2013, so it was three years old and not four.	At the time of publication the church was three and a half years old. However, the point was never about the church’s age, but rather about the fact that services still took place in a tent after all those years of fundraising and collections.
“Die kerk se tesouriers, Sara Arries en Jerome George, sê hulle het dit baie snaaks gevind dat Swart ? BMW en ? VW Golf 6 kan ry.”	He already owned the Golf prior to his coming to South Africa (during his stay in Namibia); the BMW was a donation from a person who want to stay anonymous. Hoffmeester published this allegation despite the fact that he informed her about the truth of the matter.	The story never questioned how and where Swart had acquired the two cars, but merely stated that members found it strange that he could afford such luxury items. Swart opted not to divulge this information to Hoffmeester at the time.
“Volgens hulle het hulle ook ontdek sowat R200 000 kontant is uit die kluis weg.”	They never kept such a huge amount of money in the safe.	Swart chose not to respond to the reporter on this allegation.
Volgens Arries: “[Swart se ma] het ook gesê dat sy persoonlike bankrekening al op R700 000 staan.”	His personal cheque account never had an amount of R700 000 in it.	Swart chose not to respond to the reporter on this allegation.
“Wanneer daar geld uit die kerk se bankrekening onttrek is, was Swart maar altyd die een wat dit gedoen het, sê Arries.”	He never withdrew money from church bank accounts – Arries and George were signatories to this account, and they blocked the account illegally (and without his knowledge).	Again, Swart chose not to respond to this matter. Note that he had sole signing rights (as did Arries and George).
“Volgens Arries het die kerk geld wat by funksies ingesamel is, in die kluis gehou en sy en George het elke Dinsdag die tiendes gaan bank.”	Untrue – Arries and George counted the money alone, and the former banked the money alone.	This is what Arries told the reporter.
“Maar hulle het skielik nie meer tekenregte gehad nie”; “Swart het die kerk se vorige tesourier en sekretaris saam met hom bank toe geneem en ? nuwe rekening oopgemaak, sê Arries.”	No new account was opened.	Swart did not respond to this allegation after he was given the opportunity to do so.

Swart’s response to Son’s replies to his complaint inter alia boils down to the following:

·         The members who made the allegation about the amount of R700 000 were misled by George and the others;

·         The church’s constitution proves that Arries was not the treasurer – she merely counted money to assist George;

·         He chose not to respond as he was a “Man of God” and he could not believe that people for whom he prayed “made these lies out as facts”;

·         The video proves that the “opposition” started the fight; and

·         Regarding his life of luxury, he says: “I feel that you do not know my life I AM A BLESSED MAN. Now I have to explain to public these things but I see this now as a vendetta to destroy a humble servant of God. Ask God if they have a problem with my lifestyle” (unedited).

Story published on 22 August 2016

Statement in dispute	Complaint	Son’s response
“Die omstrede pastoor van die Fountain of Life ministries wil nou glo skielik buite die hof skik nadat van sy gemeentelede teen hom sou getuig het.”	He denies that he is controversial, that he asked for a settlement (it was rather his “opposition” who wanted a settlement) and that church members were going to testify against him (they were rather going to testify for him).	If Swart was not controversial, why would a fight break out in public because of him? And why would more than fifty members of his church leave because of him? Also, the story did not state as fact that Swart wanted to settle – the word “alleged” (“glo”) was used.
“Die verhoor kon egter nie voortgaan nie oor past. Chester Swart en sy prokureur, Elton Shortles, onvoorbereid was.”	Untrue – the magistrate said that, due to the sensitivity of the case, he was going to call witnesses to the stand, adding that they needed to be properly prepared by Shortles to testify. Hence the postponement.	At the previous court hearing both parties were told they needed to bring witnesses for the hearing on August 19 – Swart himself says in his complaint it was best that the witnesses should be properly prepared to testify.
“Die bewering wat deur kerkleiers gemaak is, is dat Swart van die kerk se geld sou gesteel het.”	He has never stolen money from the church, and it is wrong to say that it was a matter of contention that he took the funds.	More than one church member made this allegation. Also, the story did not state this as fact – only that some church members believed it to be so. Swart did not want to respond to the reporter’s queries about this allegation even after another article appeared.
“Sara Arries, die kerk se tesourier, en die leiers het toe besluit om ? saak van bedrog by die polisie aan te meld.”	Arries is not the church’s treasurer; Swart is also not aware of any case of fraud against him.	Arries has confirmed that she was the treasurer at the time; Capt FC van Wyk has confirmed that a case of theft against Swart was being investigated.
“Maar voordat hulle antwoorde uit Swart kon kry, wat glo met van die geld oorsee is, het hy dringend aansoek om ? interdik gedoen.”	The court order had nothing to do with money; and he did not go overseas with the church’s money.	Swart did not want to respond to the allegation about money to go abroad, even after another article appeared.
“Volgens die leiers se prokureur, Ben de Wet, hét landdros Idev Viljoen by die vorige verhoor beslis dat hy getuies sou roep.”	It is not true that the magistrate said he would call witnesses for this case – he granted a temporary court order, stating that the respondents should not harass Swart.	According to De Wet the magistrate did instruct this, and his witnesses were ready for the case on August 19. The story also reflected the court order regarding harassment. There is no contradiction here, as the court order and the witnesses were two separate issues.
“De Wet het sy kliënte meegedeel dat Shortles op 16 Augustus nog 11 verklarings ingedien het. De Wet sê oor dít die saak moeilik kan maak, het hy ? brief aan Shortles geskryf en gevra dat hulle om ? ’ronde tafel sit’. Shortles het egter nooit op die brief gereageer nie, volgens De Wet.”	The letter asking for a round table meeting, sent by the attorney, was sent to him on 25 July 2016 – and he responded that he did not agree to such a meeting.	The reporter asked Swart for his attorney’s contact details (to verify her facts), which he at first refused to give. An internet search revealed only a landline office number – but it was a Sunday and the office was closed. Swart sent her Shortles’s details only much later that day. In a subsequent call, the attorney made it clear that he did not wish to be called on a Sunday.
De Wet: “Shortles het gesê hy weet nie van die mondelinge getuies nie. Nadat die landdros gevra het dat die saak moet afstaan sodat hulle hulle kon voorberei, het hulle van plan verander.”	Shortles was only informed on the day of the court case (August 19) that witnesses would have to testify; also, not all his witnesses were present – his attorney, though, was well-prepared. The magistrate only postponed the case because he (Swart) agreed to a round-table meeting after a further request from his opposition.	Whether Shortles was prepared with his heads of argument or not, the fact is that he was not fully prepared with regard to his witnesses. Swart himself says in his complaint that not all their witnesses were present.

Ontleding

Op die vergadering is slegs Afrikaans gepraat (terwyl die korrespondensie in Engels was – vandaar my opsomming daarvan in dié taal). Ek gaan daarom nou in Afrikaans voort.

Die eerste hekkie wat oorkom moes word, was die vraag watter elemente van die klag deel van ? komende hofsaak sou wees waarin Swart betrokke is. Art. 1.7 van die Klagteprosedure lui onder meer soos volg: “Where at any stage of the proceedings it emerges that proceedings before a court are pending on a matter related to the material complained about … the Ombud … shall forthwith stop the proceedings…”

Die slaggat wat vermy moes word, was dat ons sake sou bespreek wat die onderwerp van ? hofsaak sou word. Ek het daarom daardie betrokke dele geïdentifiseer en hoewel ek dit volledigheidshalwe hierbo opgesom het, sal ek nie weer daarna verwys nie.

Ek sal ook daardie sake wat Swart en / of Shortles op die vergadering aangedui het as sake waarmee hulle nie langer wil voortgaan nie, hiervandaan ignoreer.

Dit maak ook nie sin om die berigte se oorvleuelings in my beoordeling te hanteer nie (aangesien ek al drie berigte in een beoordeling saamvat).

Die kwessie van die koerant se pogings om kommentaar te bekom van Swart (en sy woordvoerder, asook sy regsverteenwoordiger) sal apart behandel word, omdat dit deurlopend voorkom.

Eerste storie

Arries, kerk se tesourier

Ek aanvaar dat dit nie tegnies korrek was om Arries as die kerk se tesourier te beskryf nie – daar is geen skriftelike getuienis om dit te bevestig nie, en die kerk se pastoor ontken dit.

Aan die ander kant was dit redelik vir Son om te aanvaar dat sy wel die tesourier was, aangesien sy dit self gesê het (sy het dit ook op die vergadering getuig), omdat sy betrokke was by die tel en die bank van die kerk se geld, en omdat sy tekenregte gehad het.

Tegnies verkeerd, maar verstaanbaar só.

Omdat hierdie deel van die verslaggewing nie enigiemand onnodige skade kan berokken nie, gaan ek dit nie verder hanteer nie.

Geld vir oorsese reis

Dié deel van die klag gaan oor die stelling dat Swart “glo met van die [kerk se] geld oorsee is”.

Die joernalis het getuig dat hierdie inligting van Swart se ma afkomstig was – maar sy het nie daardie inligting gerapporteer nie.

Ek het dit al dikwels in my bevindings geskryf en moet dit nou herhaal: ? Koerant moet versigtig wees om nie ? aantyging te publiseer net omdat iemand dit gesê het nie – dit kan lasterlik wees, en die herhaling van laster is ook laster. Die gebruik van die woorde “glo” of “na bewering” is nie noodwendig genoeg om publikasie te regverdig nie.

Op die vergadering het ek die volgende voorbeeld gebruik: Iemand beskuldig my daarvan dat ek R1-miljoen by die Persraad gesteel het, wat ek ontken. ? Koerant publiseer egter daardie aantyging (saam met my ontkenning). Ek sal daardie publikasie dagvaar, omdat die beskuldiging van alle waarheid ontbloot is. Die punt is dit: ? Koerant moet genoegsame gronde hê, en dit aantoon, voordat ? stelling gepubliseer word wat potensieel lasterlik kan wees.

Dit val dus op dat Hoffmeester nie hierdie aantyging aan ? spesifieke bron toegeskryf het nie. As sy die bewering aan Swart se ma toegeskryf het, sou dit ? mate van legitimiteit aan die bewering gegee het – en sou ek waarskynlik nie teen Son bevind het nie, omdat die publiek dit dan as redelik moontlik waar kon geïnterpreteer het.

Ek het geen aanduiding nie of Swart kerkgeld gebruik het om oorsee te gaan, of nie. Vanuit ? joernalistieke oogpunt gesien, egter, meen ek dat Son te min gronde aan die publiek gebied het om die publisering van hierdie bewering te regverdig. Daarsonder was die kans dat hierdie beriggewing onnodige skade aan die pastoor se reputasie kon aanrig, net te groot – en daarom was die verslaggewing op hierdie punt onbillik.

Vyftig lede

Omdat dit moeilik is om te bepaal wie reg of verkeerd is wat hierdie deel van die klag betref, en omdat dit nie van wesenlike belang is nie, gaan ek dit nie verder hanteer nie.

Mag nie praat oor geld

Op die vergadering het verskeie mense getuig dat Swart vanaf die kansel sou gesê het dat lidmate nie oor geld moes praat of vergaderings daaroor moes hou nie – sou hulle dit doen, moes hulle sy kerk verlaat.

Dit sou onverantwoordelik wees om hierdie getuienis bloot te ignoreer of as onwaarheid af te maak.

Hoffmeester het boonop nie hierdie stelling as feit gerapporteer nie, maar dit aan Arries toegeskryf.

Dit in ag geneem, saam met die getuienis van etlike ander (gewese?) lidmate wat dit beaam het, kry die koerant hier die voordeel van die twyfel.

Swart ‘se liefde’

Die storie beskryf Carmen Valla as “Swart se liefde”. Die vraag was waarop Son hierdie stelling gebaseer het.

Op die vergadering het dit duidelik geword Hoffmeester het hierdie stelling gemaak (as ? feit gestel) omdat ? eks-meisie van Swart haar vertel het dat Valla swanger was met die pastoor se kind, en dat Valla haar ? elektroniese boodskap gestuur het met ? foto van die fetus en met ? boodskap oor sy vaderskap.

Nie die koerant of enige getuie kon egter bewys lewer van hierdie boodskap nie.

Hoffmeester het boonop erken dat sy nie self die elektroniese boodskappe of die foto van die fetus gesien het nie. “Ek het haar [die eks-meise se] woord gevat,” was haar verweer.

Dit beteken dat die verslaggewer geen eerstehandse inligting gehad het waarop sy haar stelling oor Swart “se liefde” kon baseer nie. Sy het dit op ? sekondêre bron gegrond, laasgenoemde geglo, en voortgegaan om dit as feit te stel – sonder om dit te verifieer met ? primêre bron, of om aan te toon dat verifiëring nie moontlik was nie (soos deur die Perskode vereis).

Dit word “hoor-sê” genoem – wat nie voldoende gronde is vir ? verslaggewer om iets as feit te stel nie.

Let op dat ek nie hiermee sê dat Valla wel Swart se liefde was nie – al wat ek sê, is dat Son nie geregverdig was om hierdie stelling as ? feit te stel met die “inligting” wat in daardie stadium tot die verslaggewer se beskikking was nie.

Dit blyk ? algemene probleem in die Suid-Afrikaanse media te wees – om aantygings (en in hierdie geval, komende van hoor-sê) as ? feit te stel.

Wie het die geveg begin?

Die storie sê: “[Valla] het [Swart se] eks-girlfriend aan die hare gegryp en begin slaan.

Die vraag is wie die bakleiery begin het wat ná die hofsaak tussen Valla en Minnaar uitgebreek het.

Die YouTube-video is nie alte duidelik nie. Dit lyk asof iemand eerste vir Valla te lyf gegaan het – maar ek is nie genoegsaam seker daarvan om dit bo redelike twyfel te stel nie.

Tweede storie

Lewe in luuksheid

“Luuksheid” is ? relatiewe begrip. Ek aanvaar egter hierdie stelling, vanweë die feit dat Swart twee luukse motors besit het (dit maak nie saak wie daarvoor betaal het nie).

‘Snaaks gevind’ dat Swart twee luukse motors het

Die storie het gesê dat Arries en George dit snaaks gevind het dat Swart ? BMW en ? VW Golf 6 besit.

As hulle dit “snaaks” gevind het, wat ek nie betwyfel nie, kan ek nie daarmee stry nie. Die koerant ook nie.

Persoonlike bankrekening

Volgens Arries het Swart se ma gesê dat haar seun se persoonlike bankrekening al op R700 000 gestaan het.

Die bedrag van R700 000 sal in die hof ter sprake kom. Ek mag daarom nie oor die waarheid of valsheid van hierdie stelling enige uitspraak of selfs kommentaar lewer nie. Dit was egter die ma se reg om die betrokke stelling te gemaak het – en die koerant se reg om dit te rapporteer.

Derde storie

Omstrede

Ek kan Son nie verkwalik dat hulle Swart as “omstrede” beskryf het nie – hy ís omstrede, vandaar die roeringe in die gemeente en die hofsaak. Ek het aan hom verduidelik dat my beslissing nie beteken dat hy skuldig is nie, en ek meen dat hy dit so aanvaar het.

Skik

Die feit dat Swart ingewillig het om te skik is nie in dispuut nie – die rede daarvoor is wel. Volgens die berig wou die pastoor “nou glo skielik buite die hof skik nadat van sy gemeentelede teen hom sou getuig het”.

Die vraag was waarop Hoffmeester hierdie stelling gebaseer het.

Op die vergadering het sy gesê dit was “Ben se woorde”. “Ben” (de Wet) is die prokureur wat Swart se “opposisie” in die hof verteenwoordig.

Dit beteken dat die verslaggewer na die regsverteenwoordiger van een van die partye geluister het (eerder as om die hofstukke oor die redes vir die skikking aan te haal). Hoewel niemand De Wet kan verkwalik dat hy so ? stelling kon maak nie, moes Hoffmeester egter sy posisie in ag geneem het (vír die een party, téén die ander).

Dit sou nie ? probleem gewees het as sy die “rede” vir Swart se besluit om te skik aan De Wet toegeskryf het nie – wat sy níé gedoen het nie.

Dit het die berig se balans versteur.

(Die vraag waarom sy nie liewer oor Swart se verduideliking vir sy besluit berig het nie, kom hieronder ter sprake.)

Die gebruik van die woord “glo” (lees: “na bewering”) is nie sterk genoeg om die stelling te regverdig nie. Ek meen in elk geval dat die “glo” eerder op die skikking betrekking het, as op die motivering daarvoor.

Daar is ? redelike groot kans dat hierdie deel van die storie onnodige skade aan Swart se reputasie kon veroorsaak het.

Die voorwoord tot die Perskode is egter glashelder – die media moet tot elke prys die aanrig van onnodige skade (van welke aard ook al) vermy.

Onvoorbereid

Die sin in dispuut lui: “Die verhoor kon egter nie voortgaan nie oor past. Chester Swart en sy prokureur, Elton Shortles, onvoorbereid was.”

Dieselfde probleem as met die verslaggewing oor die rede vir Swart se besluit om te skik geld hier – Hoffmeester het getuig dat sy hierdie stelling op De Wet gegrond het.

Hierdie keer is daar egter nie ? “glo” daarby nie – die regsverteenwoordiger van die party wat teen Swart optree se woorde is summier as feit gestel.

Die ligte moes hier rooi vir Hoffmeester geflikker het.

Ek aanvaar ook Shortles se getuienis hieroor, naamlik dat hy (en sy kliënt) wel voorbereid was – ondanks Swart se bewering in sy klag dat die saak uitgestel is omdat die magistraat gesê het sy getuies behoorlik voorbereid moes wees.

Hierdie keer het die stelling die potensiaal om nie net vir Swart nie, maar veral ook vir Shortles onnodige skade aan sy openbare beeld en reputasie aan te rig.

‘Geld gesteel’

Die sin in dispuut lui: “Die bewering wat deur kerkleiers gemaak is, is dat Swart van die kerk se geld sou gesteel het.”

Daar is geen fout met hierdie sin nie – dit is waar dat kerkleiers so beweer het.

Saak van bedrog

Die sin waaroor Swart kla, lees: “Sara Arries…en die leiers het toe besluit om ? saak van bedrog by die polisie aan te meld.”

Of hulle al uitvoering aan hierdie “besluit” gegee het of nie, is nie relevant nie. Die sin berig net oor ? besluit om dit te doen. Volgens Arries het hulle wél so besluit (sy het ook ? – ongedateerde – beëdigde verklaring aan my voorgelê) – en Son was volledig binne sy reg om dit te berig.

Kommentaar nie gevra / gepubliseer

Op die vergadering het veral Shortles telkens beswaar gemaak dat die koerant hom nie om kommentaar genader het nie; Son het ruim tyd gehad om hierop te reageer – wat die koerant dan ook gedoen het.

Die rede waarom Swart aanvanklik nie hieroor gekla het nie, is duidelik: Son het hom wel om kommenteer genader – wat hy geweier het. Die koerant het ook met sy verteenwoordiger in die kerk gepraat; Hoffmeester het wel nie vir Shortles gekontak nie.

Op die vergadering het dit duidelik geword dat die verslaggewer nie spesifieke vrae aan Swart of sy verteenwoordiger(s) oor onder meer die volgende sake gestel het nie:

·         Wie vir sy oorsese reis betaal het;

·         Sy beweerde stelling dat mense wat vrae oor geld sou vra, die kerk moes verlaat; en

·         Die rede vir Swart se besluit om buite die hof te skik.

Die rede hiervoor was egter dat Hoffmeester begin het met ? algemene vraag, waarna Swart te kenne gegee het hy wou nie kommentaar lewer nie. Ek verkwalik daarom nie die koerant nie –omdat die verslaggewer nie ? behoorlike geleentheid gehad het om haar vrae aan die pastoor te stel nie (en daarom taamlik karig berig het oor antwoorde wat wel verskaf is).

Ek het my bedenkinge oor die redes wat Swart aangevoer het vir sy weiering om kommentaar lewer; dit het ook nie gestrook met die feit dat hy wel op sekere vrae gereageer het (lees: sy beweerde verhouding met Carmen Valla), maar op ander nie. Ek laat die saak egter daar omdat my bevinding oor die drie stories gaan, en nie oor die pastoor nie.

Wat die eerste twee stories betref: Hoewel dit beter sou gewees het as Hoffmeester ook Shortles se standpunt oor sake gekry het, verwag ek nie van haar om vir ? derde keer te probeer om behoorlike inligting te bekom nie.

Die derde storie is egter ? perd van ? ander kleur. Daarin word beweer dat Shortles onvoorbereid was vir die hofsaak (as ? feit gestel); bykans die helfte van die berig word ook aan De Wet se kommentaar afgestaan (waarin twee keer na Shortles verwys is); De Wet word ook aangehaal dat hy sou gesê het hy was voorbereid.

Hoffmeester was heeltemal binne haar reg om soveel ruimte aan De Wet te gee – maar sy was verplig om ook vir Shortles om kommentaar te nader, omdat die stelling dat laasgenoemde onvoorbereid was negatief op hom gereflekteer het. Die feit dat sy nagelaat het om dit te doen, was onbillik en het veroorsaak dat die storie ongebalanseerd was.

Daar is nog ? probleem: Die Perskode bepaal dat, wanneer ? publikasie nie in staat is om kommentaar van ? persoon wat die onderwerp van kritiese beriggewing is, te kry nie, dit so berig moet word. Son het nagelaat om dit in die eerste berig te doen.

Bevinding

Eerste storie

Arries, kerk se tesourier

Geen bevinding word gemaak nie.

Geld vir oorsese reis

Die stelling dat Swart glo met van die kerk se geld oorsee is, is nie aan ? aantoonbare, betroubare bron toegedig nie. Die publiek kon daarom nie oordeel of daardie bewering redelik moontlik waar was nie – en daarom was dit onbillik. Dit verbreek Art. 1.1: “The media shall take care to report news…fairly.”

Vyftig lede

Geen bevinding word gemaak nie.

Mag nie praat oor geld

Hierdie deel van die klag word van die hand gewys.

Swart ‘se liefde’

Die stelling dat Valla “Swart se liefde” is, kom van ? sekondêre bron en is nie geverifieer nie – en dis ook nie as sodanig aangetoon nie. Dit verbreek Art.1.7 van die Kode: “When there is reason to doubt the accuracy of a report or a source and it is practicable to verify the accuracy thereof, it shall be verified. Where it has not been practicable to verify the accuracy of a report, this shall be stated in such report.”

Wie het die geveg begin?

Geen bevinding word gemaak nie.

Tweede storie

Alle aspekte van die klag word van die hand gewys.

Derde storie

Omstrede

Hierdie deel van die klag word van die hand gewys.

Skik

Die rede waarom Swart tot ? skikking ingewillig het, was afkomstig van sy opposisie se prokureur. Die feit dat Hoffmeester nie berig het oor wat die hofstukke hieroor gesê het nie en ook nie Swart se mening oor die saak gepubliseer het nie, was onbillik en ongebalanseerd. Dit verbreek die volgende artikels van die Perskode:

·         1.1: “The media shall take care to report news…fairly”; en

·         1.2: “News shall be presented…in a balanced manner, without any intentional or negligent departure from the facts whether by…material omissions…”

Onvoorbereid

My bevinding oor hierdie saak verskyn hieronder onder die hofie Kommentaar nie gevra / gepubliseer (wat betref die derde storie).

‘Geld gesteel’

Hierdie deel van die klag word van die hand gewys.

Saak van bedrog

Hierdie deel van die klag word van die hand gewys.

Kommentaar nie gevra / gepubliseer

Die eerste storie het nagelaat om te sê dat die koerant wel probeer het om kommentaar te kry, maar nie daarin kon slaag nie. Dit verbreek Art. 1.8 van die Perskode wat lui: “The media shall seek the views of the subject of critical reportage in advance of publication… If the media are unable to obtain such comment, this shall be reported.”

In die derde storie moes Hoffmeester vir Shortles om kommentaar gevra het, omdat hy in ? negatiewe lig gestel is en daarom die onderwerp van kritiese verslaggewing was. Dit verbreek die volgende artikels van die Kode:

·         1.1: “The media shall take care to report news…fairly”;

·         1.2: “News shall be presented…in a balanced manner, without any intentional or negligent departure from the facts whether by…material omissions…”; en

·         1.8: “The media shall seek the views of the subject of critical reportage in advance of publication…”

Optrede

Son word versoek om Swart om verskoning te vra vir die stelling dat:

·         hy glo met van die kerk se geld oorsee is, sonder om daardie bewering aan ? aantoonbare, betroubare bron toe te dig;

·         Valla sy “liefde” was, sonder om dit te verifieer; en

·         hy ingewillig het om buite die hof te skik nadat hy uitgevind het dat van sy gemeentelede teen hom sou getuig, sonder om aan te toon dat hierdie uitspraak (oor die rede vir sy besluit om te skik) van sy opposisie se prokureur afkomstig was.

Son word versoek om Shortles om verskoning te vra omdat hy nie die geleentheid gekry het om kommentaar te lewer op die bewering dat hy onvoorbereid vir die hofsaak was nie (rakende die derde berig).

Die koerant word vermaan omdat dit in die eerste storie nagelaat het om te meld dat die verslaggewer nie kommentaar van Swart kon kry nie.

Die teks, wat deur my goedgekeur moet word, moet:

• begin met die verskonings;
• bo-aan bladsy 2 of bladsy 3 gepubliseer word; en
• eindig met die sin: “Besoek www.presscouncil.org.za vir die volledige bevinding.”

Die opskrif moet die inhoud van die teks weerspieël.

As die eerste en die derde storie op die koerant se webtuiste verskyn het, moet die verskoning ook daar gepubliseer word.

Appèl

Ons Klagte-prosedure bepaal dat enige party binne sewe dae ná hierdie bevinding uitgestuur is, aansoek om appèl by die voorsitter van die SA Pers-appèlraad, regter Bernard Ngoepe, kan doen. In daardie geval moet die gronde vir die aansoek volledig uiteengesit word. Hy kan by [email protected] gekontak word.

Johan Retief

Persombud